کتاب زمان دست دوم نوشته‌ی سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ است. این کتاب به بازگو کردن داستان‌های افراد مختلف در شغل‌ها و موقعیت‌های مختلف می‌پردازد که در دوره گذار از کمونیسم شوروی به حکومتی جدید زندگی کرده‌اند و به نوعی سقوط شوروی را به چشم دیده‌اند. این کتاب تجربه‌های مختلف انسان‌ها در آن برهه حساس روسیه را به اشتراک می‌گذارد.

آنانی که تاریخ خوانده‌اند می‌دانند که تاریخ روسیه به‌خصوص از زمان آغاز کمونیسم، تاریخ پر پیچ و خمی دارد. کشوری که در طول چندین دهه حکمرانی کمونیستی انواع مختلفی از چالش‌ها را دیده، انقلاب کرده، در جنگ جهانی بالغ بر ۲۰ میلیون کشته داده، استبداد را با پوست و استخوان درک کرده، طعم بحران‌های زیست‌محیطی را چشیده و فروپاشی آرمان‌های کمونیستی را تجربه کرده است. شوروی کشوری عجیب با تجاربی هولناک از انواع مختلفی از استبداد و بحران‌ها است، تجربه‌ی زندگی به سبکی خاص و البته وحشتناک. و شاید به همین دلیل باشد که نویسنده‌ی کتاب زمان دست دوم می‌گوید ما تماما در جنگ بودیم؛ یا در حال جنگیدن بودیم یا در حال آماده شدن برای جنگ. حتی زمانی که صلح بود ما در جنگ زندگی کردیم.