کتاب تا کربلا… در ۴۰ منزل نوشته شده است. هر یک از این بخش‌ها برهه‌ای از تاریخ اسلام در زمان امام حسین (ع) و پیرامون واقعهٔ روز عاشورا در کربلا را در بر گرفته است.

مقدمهٔ این کتاب نوشتاری است از مرتضی آوینی. این کتاب پنجمین مجموعه از چهل روایت شهدا است. در ابتدای کتاب توضیح داده شده است که پس از مطالعه در متون تاریخی مقاتل، خلاصه‌ای از ماجرای کربلای سال ۶۱ هجری را نیز در طلیعهٔ داستان‌ها آورده‌اند و یادی کرده‌اند از شهدایی که مظلومانه در یاری امام زمان خود در صحرای کربلا به شهادت رسیدند. کتاب از مرگ معاویه و خلافت یزید آغاز شده و تا پایان سفر شام در ۴۰ منزل همراه با قافلهٔ امام سوم شیعیان روایت شده است.

واقعهٔ کربلا جنگی بود که در تاریخ ۱۰ محرم سال ۶۱ هجری قمری (برابر با ۱۳ اکتبر ۶۸۰ میلادی) اتفاق افتاد. روز نبرد به روز عاشورا معروف شده است. این جنگ میان سپاه کم‌تعداد «حسین بن علی»، نوهٔ پیامبر اسلام و سپاه اعزامی از سوی «یزید»، خلیفهٔ اموی و در نزدیکی محلی به نام «کربلا» رخ داد. دلیل «یزید بن معاویه» برای جنگ، بیعت‌نکردن حسین بن علی با او بود. در مقابل حسین بن علی حکومت و زمام‌داری یزید بن معاویه را غیرشرعی و غیرقانونی می‌دانست؛ حکومتی که برخلاف پیمان صلح «امام حسن مجتبی» و «معاویه بن ابی‌سفیان» بود و به‌شکلی مورثی به یزید رسیده بود. امام حسین (ع) حکومت اموی را ظالم و گمراه می‌دانست و برای تغییر جهت جامعهٔ اسلامی به‌سوی مسیری دیگر قیام کرد.

این واقعه سرشار از حاشیه‌ها و خرده‌روایت‌هایی دردناک است که طی قرن‌ها به شیوه‌های گوناگون روایت و بازتعریف شده است. از این واقعه بارها و بارها برای تولید آثار ادبی (داستان، رمان و شعر)، نمایشی (فیلم سینمایی، سریال‌های تلویزیونی، نمایش و تئاتر) و هنرهای تجسمی در ایران و کشورهای دیگر برداشت و اقتباس شده است.